III deo – Veze
Psiho-neuro-endokrino-imunologija (PNEI) (González-Díaz et al. Psychoneuroimmunoendocrinology: clinical implications. World Allergy Organization Journal (2017) 10:19 DOI 10.1186/s40413-017-0151-6) predstavlja naučnu oblast koja se bavi proučavanjem uzajamnih veza, međusobnih dejstava (interakcije) i prenošenja informacija (komunikacije) između psihičkih (mentalnih) procesa i nervnog, endokrinog i imunskog sistema organizma. PNEI obuhvata i objedinjuje znanja iz više naučnih, tzv. interisciplinarnih, oblasti koje uključuju psihologiju, neuronauke, imunologiju, fiziologiju, genetiku, farmakologiju, molekularnu biologiju, psihijatriju, bihejvioralnu medicinu, infektologiju, endokrinologiju i reumatologiju. Osnovni cilj ove naučne oblasti nalazi se u utvrđivanju odnosa mentalnih procesa i zdravlja, te funkcionisanje neuro-imuno-endokrinog sistema u zdravlju i bolesti. Stečena medicinska znanja koriste se u lečenju različitih alergijskih, imunskih, autoimunskih, reumatskih, neoplastičnih (tumorskih), endokrinih, kardiovaskularnih i drugih poremećaja zdravlja.
Spoljni uticaji koji menjaju način aktivacije gena tj. naslednog materijala (tzv. epigenetski faktori), kao i različiti podražaji iz okoline koji deluju kao stresori, različitim biohemijskim (molekularnim) putevima utiču na psiho-neuro-endokrino-imunsku osovinu (PNEI-O), stvarajući uslove za razvoj poremećaja zdravlja.
Anatomski, PNEI-O obuhvata hipotalamus, kao deo centralnog nervnog sistema (CNS), hipofizu, nadbubrežne žlezde, štitastu žlezdu i gonade (polne žlezde – testise i jajnike), kao delove endokrinog sistema, autonomni nervni sistem (ANS), kao i razgranatu mrežu organa koja uključuje limfne čvorove, krajnike, slezinu, timus (grudnu žlezdu), kostnu srž, kožu i sluzokože. Takođe, obuhvata i bela krvna zrnca (leukocite), koja čine anatomski deo imunološkog sistema. Fiziološka tj. funkcijska povezanost organa PNEI-O veoma je složena i ostvaruje se putem prenosilaca i primaoca signala poput citokina, hormona, neuritransmitera, antitela, proteina sistema komplementa i receptora. Ovi sistemi međusobno utiču jedan na drugi na dvosmeran način: promene u nervnom ili endokrinom sistemu utiču na imunski odgovor organizma, dok, s druge strane, imunski odgovor izazvan različitim podražajima može dovesti do promena u funkciji nervnog i endokrinog sistema.
Bihejvioralni procesi (ponašajni obrasci; engl. behavior: ponašanje) mogu da pokrenu oba puta, od nervnog i endokrinog ka imunskom sistemu, ili od imunskog ka nervnom i endokrinom sistemu, što pak, povratno vodi promenama u ponašanju pojedinca. Interakcija ovih sistema odražava se na fiziološke procese u organizmu. Ako je interakcija normalna, manja je osetljivost pojedinca na razvoj određenih poremećaja zdravlja.
U brojnim neuroimunofiziološkim istraživanjima otkriveno je da stres, uključivši i onaj koji proističe iz društveno-ekonomskog statusa, kao i anksioznost i depresija, utiču, kako na zaštitne funkcije imunskog sistema, tako i na njegovu regulatornu funkciju. Isto tako, hronične bolesti, kao što su autoimune i reumatske bolesti, astma, alergijske bolesti (atopijski dermatitis, alergijski rinitis, urtikarija), kardiovaskularne bolesti, hipertenzija i dijabetes melitus, utiču na raspoloženje, izazivajući stres, anksioznost i depresiju, što se negativno odražava na funkciju imunskog sistema. Kroz istoriju postojali su različiti nazivi za astmu: od „nervne astme“, čija se pojava povezivala sa odrastanjem u porodici u kojoj majka pripada tzv. histerioničnom tipu ličnosti, do atopijskog dermatitisa, poznatijim kao „neurodermatitis“.
Priredila: Željka Paunović / Fotografija: Lenče Bumbaroska Radosavljević, Starodrevnost / Objavljeno: 24. novembra 2024. g
Snimanje srčanog ritma tokom pregleda i 24h Holter monitoring EKG-a.
Specijalistički i subspecijalistički pregledi, dijagnostika i konsultacije, ehokardiografija (ultrazvuk srca), EKG, test fizičkim opterećenjem (ergometrija), 24h Holter monitoring EKG-a, 24h Holter monitoring krvnog pritiska.
Specijalistički i subspecijalistički pregledi, dijagnostika i konsultacije, dijagnostika i terapija insulinske rezistencije, dijabetesa melitusa tipa 1 i 2, gestacijskog dijabetesa; pregled i dijagnostika štitaste žlezde, ultrazvuk štitaste i paraštitastih žlezda, punkcija štitaste žlezde, citološki pregled punktata štitaste žlezde, postoperativno praćenje i lečenje; dijagnostika i terapija oboljenja hipofize i nadbubrežnih žlezda; telemedicinske konsultacije.
Ultrazvuk mekih tkiva vrata, štitaste žlezde, paraštitastih žlezda, pljuvačnih žlezda, limfnih žlezda vrata, Doppler krvnih sudova vrata, ultrazvuk dojki, ultrazvuk gornjeg abdomena (jetra, slezina, pankreas, bubrezi, žučna kesa, trbušna aorta, renalne arterije, limfne žlezde), ultrazvuk donjeg abdomena (male karlice), Doppler krvnih sudova nogu, ultrazvuk srca (ehokardiografija).
